Dị ứng mắt: Nguyên nhân, Triệu chứng và Cách điều trị dứt điểm

Dị ứng mắt là tình trạng phổ biến mà hàng triệu người mắc phải, đặc biệt trong môi trường ô nhiễm và thời tiết thay đổi liên tục. Nhiều người thường nhầm lẫn dị ứng mắt với đau mắt đỏ hoặc viêm kết mạc do vi khuẩn, dẫn đến việc điều trị sai cách và làm bệnh kéo dài. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ: Nguyên nhân dị ứng mắt là gì, nhận biết đúng triệu chứng dị ứng mắt, từ đó tìm ra cách điều trị dị ứng mắt và phòng ngừa hiệu quả nhất.

1. Dị ứng mắt là gì? (Viêm kết mạc dị ứng)

Dị ứng mắt (hay còn gọi là viêm kết mạc dị ứng) là phản ứng viêm quá mức của kết mạc (lớp màng trong suốt che phủ lòng trắng và mặt trong mí mắt) khi tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng (dị nguyên).

Các dạng dị ứng mắt phổ biến:

• Dị ứng theo mùa: Thường xảy ra vào mùa xuân hoặc mùa thu, nguyên nhân chủ yếu do dị ứng phấn hoa, bụi cỏ, hoặc nấm mốc.
• Dị ứng quanh năm: Kéo dài suốt năm, thường do bụi nhà, lông thú cưng, dị ứng mỹ phẩm hoặc dung dịch kính áp tròng.

 Góc chuyên gia: Bác sĩ Nguyễn Thị Mai – Chuyên gia Nhãn khoa tại Bệnh viện Mắt Trung ương chia sẻ: “Dị ứng mắt bản chất là phản ứng miễn dịch quá mức của cơ thể. Thay vì bảo vệ, cơ thể lại phản ứng thái quá với các tác nhân vô hại bên ngoài như bụi bẩn hoặc phấn hoa, giải phóng histamin gây ra các triệu chứng dị ứng mắt khó chịu.”

2. Nguyên nhân gây dị ứng mắt phổ biến nhất

Để tìm ra cách điều trị dị ứng mắt hiệu quả, việc xác định đúng nguyên nhân dị ứng mắt là bước đầu tiên và quan trọng nhất.

2.1. Tác nhân môi trường

Đây là nguyên nhân dị ứng mắt hàng đầu, đặc biệt là ở Việt Nam:

• Phấn hoa, bụi mịn: Đặc biệt trong các mùa khô hoặc khi ô nhiễm không khí tăng cao.
• Khói thuốc lá, khói xe, nấm mốc.
• Thời tiết giao mùa, độ ẩm thấp dễ làm mắt khô và tăng kích ứng.

2.2. Mỹ phẩm và sản phẩm chăm sóc mắt

Nhiều người bị dị ứng mỹ phẩm mắt (mascara, kẻ mắt, sơn móng tay) hoặc phản ứng với dung dịch ngâm kính áp tròng, thậm chí là chính kính áp tròng (lens) do hóa chất bảo quản.

2.3. Dị ứng thực phẩm, thuốc và cơ địa

• Thuốc nhỏ mắt chứa corticoid hoặc co mạch nếu dùng dài ngày có thể gây phản ứng ngược hoặc lạm dụng.
• Một số thực phẩm hoặc thuốc kháng sinh gây phản ứng dị ứng toàn thân, bao gồm cả mắt.
• Yếu tố cơ địa: Những người có tiền sử dị ứng, hen suyễn, hoặc viêm da cơ địa có nguy cơ mắc dị ứng mắt cao hơn.

3. Triệu chứng nhận biết dị ứng mắt

Làm thế nào để biết đó là dị ứng mắt chứ không phải đau mắt đỏ thông thường? Các triệu chứng dị ứng mắt điển hình thường xuất hiện ngay sau khi tiếp xúc với dị nguyên và có tính đối xứng (thường cả hai mắt):

4. Cách điều trị dị ứng mắt hiệu quả

Mục tiêu của cách điều trị dị ứng mắt là kiểm soát triệu chứng, giảm viêm và ngăn ngừa tái phát.

4.1. Loại bỏ tác nhân gây dị ứng (Quan trọng nhất)

• Tránh tiếp xúc: Hạn chế ra ngoài vào mùa phấn hoa hoặc ngày bụi mịn cao. Luôn dùng kính bảo vệ khi đi đường.
• Không dụi mắt: Hành động này làm dị nguyên lan rộng, tăng tổn thương giác mạc và khiến mắt bị ngứa đỏ nặng hơn.
• Tạm ngưng trang điểm mắt và dùng kính áp tròng trong thời gian bị bệnh.

4.2. Làm dịu mắt tại nhà

Đây là cách làm dịu mắt dị ứng tức thời và an toàn:

• Chườm lạnh: Đắp khăn lạnh hoặc túi chườm lạnh lên mắt giúp giảm sưng, giảm ngứa và cảm giác rát bỏng.
• Rửa trôi dị nguyên: Nhỏ nước muối sinh lý 0,9% (Natri Clorid) thường xuyên để rửa trôi dị nguyên khỏi bề mặt mắt.
• Nghỉ ngơi, tránh làm việc với thiết bị điện tử quá lâu.

4.3. Dùng thuốc nhỏ mắt dị ứng theo hướng dẫn bác sĩ

Khi các biện pháp tại nhà không hiệu quả, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc nhỏ mắt dị ứng phù hợp:

• Thuốc nhỏ mắt kháng histamin: Giúp ngăn chặn phản ứng dị ứng, giảm ngứa nhanh chóng (Ví dụ: Olopatadine, Ketotifen).
• Thuốc nhỏ mắt dưỡng ẩm/nước mắt nhân tạo: Dùng các loại không chứa chất bảo quản (như Systane Ultra, Refresh Tears) để làm ẩm, phục hồi màng nước mắt và pha loãng dị nguyên.
• Trường hợp nặng: Bác sĩ có thể cân nhắc kê corticoid liều thấp trong thời gian ngắn để kiểm soát viêm nặng. Lưu ý: Tuyệt đối không tự ý mua thuốc nhỏ mắt chứa corticoid khi chưa được thăm khám và kê đơn.

5. Cách phòng ngừa dị ứng mắt tái phát

Phòng ngừa lâu dài là chìa khóa để kiểm soát bệnh viêm kết mạc dị ứng và giữ đôi mắt khỏe mạnh:

• Vệ sinh cá nhân: Rửa mặt, tắm gội và thay quần áo ngay sau khi tiếp xúc với môi trường nhiều bụi bẩn hoặc phấn hoa.
• Bảo vệ mắt khi ra ngoài: Đeo kính râm hoặc kính bảo hộ để chắn gió, bụi và các dị nguyên khác.
• Vệ sinh nhà cửa: Hút bụi thường xuyên, giặt chăn ga gối đệm bằng nước nóng để loại bỏ bụi nhà và lông thú cưng. Sử dụng máy lọc không khí để giảm bụi mịn và phấn hoa trong nhà.
• Chăm sóc kính áp tròng: Luôn vệ sinh và thay lens đúng lịch. Không ngủ với kính áp tròng.

Khuyến cáo: Hiệp hội Nhãn khoa Hoa Kỳ (AAO) khuyến nghị người có cơ địa dị ứng nên tránh dụi mắt, sử dụng chườm lạnh và nước mắt nhân tạo không chất bảo quản như biện pháp phòng ngừa hàng ngày.

6. Khi nào cần đến bác sĩ chuyên khoa mắt?

Mặc dù dị ứng mắt thường nhẹ, nhưng bạn cần đến gặp bác sĩ ngay nếu có các dấu hiệu sau:

• Mắt bị ngứa đỏ và các triệu chứng không thuyên giảm sau 2-3 ngày tự chăm sóc tại nhà bằng nước muối sinh lý.
• Thị lực giảm sút, nhìn mờ hoặc đau nhức dữ dội.
• Có dịch tiết màu vàng, xanh hoặc mủ (dấu hiệu của nhiễm khuẩn).
• Sưng mí mắt quá mức hoặc có vết loét trên mí.

Chăm sóc cơ thể : Dị ứng mắt là một tình trạng khó chịu nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được. Chìa khóa để có một đôi mắt khỏe mạnh là nhận biết sớm triệu chứng dị ứng mắt, xác định đúng nguyên nhân dị ứng mắt và áp dụng cách điều trị dị ứng mắt phù hợp. Hãy luôn ưu tiên các sản phẩm chăm sóc mắt an toàn, không chứa corticoid và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa mắt trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nhỏ mắt dị ứng nào.